دوره 5، شماره 6 - ( تابستان 1398 )
جلد 5 شماره 6 صفحات 50-31 |
برگشت به فهرست نسخه ها
چکیده: (1878 مشاهده)
یکی از عرفای نامی که اثری در بیان منازل عرفانی دارد، خواجه یوسف همدانی (440- 535 ق) است. وی عارف سدههای پنجم و ششم، از بنیانگذاران طریقت نقشبندیه و پیشروان سلسله خواجگان و از عرفای صاحبکرامت است. بسیاری از محققان تنها اثر شناختهشده او را رتبهالحیات میدانند. اثر مهجور و ارزشمند دیگری نیز به نام الکشف عن منازلالسائرین به خواجه یوسف منسوب است که تاکنون انتشار نیافته و تنها نام آن در گنجینه ادب پارسی ذکر شدهاست. کتابی مفصّل به زبان فارسی با نثری روان و استوار که از سده هشتم ق. به بعد ناشناخته مانده، امّا در نیمه دوم سده هفتم ق. چندان شناختهشده بوده که آنرا همسنگِ فصوصالحکم ابنعربی میدانستهاند. امروز برخی محققّان متون عرفانی این اثر را به لحاظ همنامیِ آن با منازلالسائرین خواجه عبدالله انصاری، شرح و گزارش فارسی آن میپندارند و یا آنرا اثری جدای از کشف معرفی میکنند، درحالی‌که نام کامل و مضبوط آن الکشف عن منازلالسائرین الی الله است و به‌هیچ‌روی شرح منازلالسائرین پیر هرات نیست، بلکه اثری مستقل است که سیزده اصل دارد. یگانه نسخه شناختهشده آن که مجلد دوم آن را در بردارد، بر اساس نسخهای مقابلهشده از سده هفتم ق. است که در کتابخانه نافذ پاشای ترکیه، مولویخانه باب جدید، نگهداری میشود. این مجلد که در 512 صفحه پدید آمده، در بیان اصول دهم تا سیزدهم از کل اثر و حاوی شرح چهار اصل عرفانی «جمع و فرق»، «فصل و وصل»، «بالغ و طفل» و «حریّت» است. این مقاله پس از ذکر احوال و آثار خواجه یوسف که در منابع ادبی کمتر بدان پرداخته شده، به مقایسه منازلالسائرین این دو خواجه میپردازد و با ذکر مواردی یادآور میشود که الکشف، شرح منازل پیرهرات نیست.
واژه‌های کلیدی: ادبیات عرفانی، الکشف عن منازل السائرین، خواجه یوسف همدانی، منازل السائرین خواجه عبدالله انصاری
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |